Waxay noqon doontaa markii ugu horreysay oo raysal wasaare Xamsa uu tago Nairobi isagoo Ra’iisul Wasaare ah tan iyo markii uu xafiiska la wareegay 25kii Juun 2022.

Safarka raysal wasaare Xamse ayaa la filayaa inuu ku saabsan yahay, dib u eegis lagu sameynayo iskaashiga labada dal oo ay ka mid yihiin amniga iyo difaaca wadajirka ah, duulista, ganacsiga iyo maalgashiga, kobcinta tayada adeegga bulshada iyo tacliinta sare ee labada dal.

Maalmo ka horna, wasiirka beeraha Kenya ayaa sheegay in bisha May ay Soomaaliya iyo Kenya wada gali doonaan heshiis ganacsi oo ku saabsan Qaadka Miirowga ee Kenya ay usoo dhoofiso Soomaaliya.

Go’aankaan ayaa laga sheegay shirka golaha wasiirrada Soomaaliya oo uu shir guddoominayay raysal wasaaraha Soomaaliya, Xamse Cabdi Barre.

Wasaaradda qorshaynta ayaa horey ugu amartay hay’adaha caalamiga inay xafisyadooda usoo wareejiyaan Soomaaliya, ayna meel ka baxsan dalka lagu qaban karin shirarka hay’adaha dowladda.

Deegaanada uu fatahaada ka geystay wabiga Shabeelle ayaa kala Baareey, Mareerey, Kuukaay, Maandheere, Xawaadley iyo Bayaxaaw, sida uu warbaahinta u xaqiijiyay wasiir ku xigeenka Wasaaradda Beeraha Hirshabelle Maxamed Bashir Qasim Daqare.

Fatahadahan uu wabiga Shabeelle ka sameeyay deegaanadaan ka tirsan gobolka Shabeellaha dhexe ayaa kusoo aaday, maalmo yar uun kadib marki ay hey’adda Maareynta masiibooyinka Qaranka Soomaaliya iyo hey’adda OCHA ee Qaramada Midoobay ka digeen, suurtagalnimada daadad iyo fatahaado ka dhasha roobka Guga iyo wabiyada Jubbada Shabeelle.

Dhanka kale waxaa cabsi weyn laga qabaa in uu webigu ku fataho magaalooyinka Baledweyne iyo Buula burte.

Waxaa hakad ku yimid dhamaan howlihii ka socdey dekeda magalada muqdisho iyadoo la filaayo in madaxweynaha dowlada federaalka somaliya uu ka qeyb qaato xaflada soo dhaweynta markabkan.

Sida ku cad heshiiskaas oo ay saxiixeen wasiirradooda gaashaandhigga, isla markaana ay ansixiyeen bishii Febraayo ee baarlamaanka Soomaaliya, Turkigu wuxuu siin doonaa tababaro iyo qalabayn ciidamada badda Soomaaliya, taasoo u oggolaanaysa Soomaaliya inay ka ilaaliso kheyraadka badda iyo ka hortagga argagixisada, burcad-badeedda iyo faragalinta Shisheeyaha.

Sida laga soo xigtay xafiiska Qaramada Midoobay ee isku xirka arrimaha bini’aadantinimada (OCHA), roobab mahiigaan ah oo da’aya bilaha April-June ayaa la filayaa in ay saameeyaan ku dhawaad 770,000 oo qof oo ku kala nool 22 degmo.

OCHA waxay sheegtay in shaqaalaha bani’aadamnimada ay diyaariyeen qorshayaal lagu yareynayo saameynta la filan karo. Si kastaba ha ahaatee, hay’addu waxay sheegtay in ilo degdeg ah weli loo baahan yahay si loo xaqiijiyo jawaabta waqtiga ku habboon.

Qaramada Midoobay waxay sheegtay in kala kaashatay mas’uuliyiinta caafimaadka Soomaaliya dadaallada diyaar-garowga ah ee uu hagayo qorshe hawleed lix bilood ah oo dhan $5.9 milyan si wax looga qabto xaaladaha daacuunka ee ka dhalan kara fatahaadaha.

Eedeysanahaan ayaa Maxkamaddu ku heshay inuu gubay Xaaskiisii oo lagu magacaabi jiray Luul Cabdicasiis.

Maxkamadda Racfaanka gobolka Banaadir ayaa ku amartay Taliyaha Booliska degmada Xamarweyne in maanta oo Axad ah inuu horkeeno Maxkamadda eedeysane Sayid cali.

Qoraal kasoo baxay Maxkamadda Racfaanka ayaa faray dhinacyada dacwada dhageysanaya in ay soo xaadiraan 9:00am.

Warbixin lagu daabacay majaladda caalamiga ah ee Al_Naba ee ka faaloota howlgallada Daacish, ayaa lagu qoray warkaan.

Daacish waxay sheegtay inay Alshabaab kala wareegeen degaano cusub oo dhaca buuraleyda Cal Miskaad ee gobolka Bari ee Puntland.

Waxay sheegtay in weerarrada Alshabaab ay kaga furteen hub iyo rasaas kala duwan.

Daacish waxay xustay in weeraradan ay dhaceen intii lagu jiray bisha Barakaysan ee Ramadaan iyo dhamnmadka bishii Shacbaan.

Daacish iyo Alshabaab ayaa xarumo qarsoodi ah ku leh degaanada Puntland gaar ahaan gobolka Bari, waxayna labada koox isku haystaan awoodda maamul ee buuralayda gobolka Bari.

Dowladda Soomaaliya waxa ay u mahad celisay waddamada G7, kuwaas oo walaac ka muujiyay heshiiska ay Ethiopia la gashay Somaliland, kuna baaqay in la ilaaliyo madax bannaanida iyo midnimada dhuleed, sida ku qoran axdiga Qaramada Midoobay.

Soomaaliya waxay sheegtay inay u heellan tahay ilaalinta nabadda iyo amniga gobolka, islamarkaana ay u dooneyso inay xoojiso wadashaqeynteeda G7 iyo saaxiibada kale ee caalamiga ah si loo xaqiijiyo nabad waarta iyo barwaaqada Geeska Afrika.

Masuuliyiinta ayaa ugu horeyn kormeer ku tegay goobaha ay isku hor fadhiyaan ciidanka labada beeleed ee dhawaan ku dagaalamay gudaha degmada Diinsoor ee gobolka Baay, iyagoona ku guuleystay iney kala qaadeen maleeshiyaadkii is hor fadhiyay.

Wasiirka Wasaaradda amniga maamulka Koonfur Galbeed Xasan Cabduqaadir Maxamed ayaa sheegay in dagaal uusan u wanaagsaneyn dadka shacabka ah, islamarkaana labada dhinac looga baahan yahay iney nabad ku wada noolaadaan.

Wuxuu ugu baaqay waxgaradka degmada iney xoojiyaan nabada, islamarkaana ay ka shaqeeyaan sidii degmada iyo deegaanada kale ku xeeran uusan markale ugu dhicin dagaal u dhaxeeya dadka walaalaha ah.

Suldaanka ayaa sidoo kale waxaa uu hoosta ka xariiqey ineysan habooneyn in shacabka aan waxba galabasan dushooda lagu dagaalamo loola baahan yahay in shacabka loo turo si deg deg ahna dagaalka loo joojiyo.

Waxaana uu ilaahay uga baryey inuu ilaahay ka qabto daddka degmada fidnada ka wada degmada isla markaasina ka shaqeynaya sidii la isugu baabi’in lahaa dadka walaalaha ah ee hallkaasi ku nool.